पगाराचे बजेट कसे करावे? 50/30/20 नियमासह संपूर्ण मार्गदर्शक
“पैसे साठवायचे असतील, तर पगाराचं शहाणपणानं नियोजन करणं गरजेचं आहे.”
पगाराचे नियोजन का गरजेचं आहे?
पगाराचे बजेट कसे करावे?” हा प्रश्न बरेच लोक विचारतात, कारण महिन्याअखेरीस कित्येक वेळा “काहीच उरलं नाही” असं वाटतं. मासिक उत्पन्न कितीही असो, योग्य मासिक खर्च नियोजन आणि आर्थिक शिस्त नसेल तर पैसे उडून जातात.
म्हणूनच या लेखात आपण पगाराचे बजेट कसं करावं, 50/30/20 नियम काय असतो आणि बचत कशी वाढवावी, हे सोप्या भाषेत समजून घेणार आहोत.
💡 बजेट म्हणजे काय? – मासिक खर्च नियोजनाचं महत्त्व
बजेट म्हणजे – पैशाचं आधीच नियोजन करणं.
“पैसे कुठे आणि किती खर्च करायचे, हे आधी ठरवणं म्हणजे बजेट.”
उदाहरण:
पगार: ₹२५,०००
- घरखर्च – ₹१०,०००
- प्रवास – ₹२,०००
- बचत – ₹५,०००
- बाकी – मजेसाठी
हे ठरवणं म्हणजेच बजेट.
📌 पगाराचे बजेट का करावं? फायदे आणि गरज
बजेट न केल्यास:
- पैसे कुठे गेले हे लक्षात राहत नाही
- अचानकच्या गरजांसाठी पैसे नसतात
- अनावश्यक खर्च वाढतो
- कधी कधी कर्ज घ्यावं लागतं
बजेट केल्यास:
✅ खर्चावर नियंत्रण
✅ बचतीत वाढ
✅ आर्थिक शिस्त
✅ भविष्याची तयारी
🎯 ५०/३०/२० नियम काय आहे? मासिक खर्च वाटपाचं सोपं तत्त्व
| खर्चाचा प्रकार | टक्केवारी | काय समाविष्ट? |
| गरजेचे खर्च | ५०% | घरभाडं, जेवण, प्रवास, वीजबिल |
| हौशी (इच्छेचे) खर्च | ३०% | हॉटेलिंग, खरेदी, Netflix |
| बचत/गुंतवणूक | २०% | SIP, FD, इमर्जन्सी फंड |
उदाहरण: ₹३०,००० पगार
- ₹१५,००० – गरजेचे
- ₹९,००० – हौशी खर्च
- ₹६,००० – बचत
📝 सूचना: हा नियम एक मार्गदर्शक आहे. तुमच्या गरजेनुसार टक्केवारी बदलू शकते.
🧠 मासिक बजेट प्लॅन कसं तयार करावं? – स्टेप बाय स्टेप
- तुमचं मासिक उत्पन्न ठरवा
उदा. ₹२५,००० - गरजेच्या खर्चांची यादी करा
उदा. भाडं, वीजबिल, जेवण, मोबाईल - हौशी खर्च वेगळा करा
उदा. हॉटेलिंग, ऑनलाइन खरेदी - बचतीचं लक्ष्य ठरवा
किमान २०% बाजूला ठेवा - इमर्जन्सी फंड तयार करा
Z - महिन्याच्या शेवटी रिव्ह्यू करा
कुठे जास्त खर्च झाला? काय सुधारता येईल?
The Latest Tips And News In your Inbox!
Join 30000+ subscribers for executive access to our monthly letters with insider regarding Finance news.
📱 खर्च ट्रॅक करण्यासाठी अ‍ॅप्स
| अ‍ॅपचे नाव | उपयोग |
| Walnut | खर्च ट्रॅकिंग |
| Monefy | व्यवहार नोंदवण्यासाठी |
| Money View | बजेट बनवण्यासाठी |
| Google Sheets | स्वतःचं बजेट लिहण्यासाठी |
🪙 “Pay Yourself First” म्हणजे काय? – बचतीचं शहाणं सूत्र
पगार मिळताच पहिले काम – बचत करा.
उदा. ₹३०,००० पगार आहे → ₹६,००० लगेच बचत/गुंतवणुकीसाठी बाजूला काढा.
उरलेले पैसे खर्च करा.
“बचतीवर खर्च करा, खर्चावर बचत नको.”
💡 सुरुवात १०% पासूनही करू शकता आणि हळूहळू २०% पर्यंत वाढवा.
🏦 बचत आणि गुंतवणूक: कोणते पर्याय निवडावे?
| पर्याय | सुरुवात कशी करावी | फायदे |
| एफडी (FD) | बँकेतून | सुरक्षित, स्थिर व्याजदर |
| आरडी (RD) | बँकेतून, दर महिन्याला | शिस्तबद्ध बचत |
| SIP (Mutual Fund) | Groww / Zerodha | वाढीचा संधी, पण जोखीम संभव |
| इमर्जन्सी फंड | वेगळं खातं | अचानक खर्चासाठी सुरक्षा |
📌 SIP म्हणजे निश्चित परतावा नव्हे. हे बाजाराच्या स्थितीनुसार ठरतं.
Source: AMFI India
💼 ₹२५,००० पगाराचे मासिक बजेट – प्रत्यक्ष उदाहरण
| खर्चाचे नाव | रक्कम (₹) |
| गरजेचे खर्च | ₹१२,५०० |
| हौशी खर्च | ₹७,५०० |
| बचत / गुंतवणूक | ₹५,००० |
⚠️ पगाराचं बजेट करताना होणाऱ्या चुका आणि उपाय
❌ फालतू ऑफर्सना बळी पडू नका
❌ “पगार वाढल्यावर बचत करीन” असं विचारू नका
❌ मित्रांच्या खर्चात तुलना करू नका
❌ क्रेडिट कार्डचा अतिवापर टाळा
❌ कर्ज वेळेवर न भरल्यास फाइन लागतो
📚 शिफारस केलेली पुस्तके
| पुस्तक | लेखक |
| Smart Paisa | Sandeep Jadhav (मराठी) |
| Let’s Talk Money | Monika Halan (इंग्रजी) |
| The Psychology of Money | Morgan Housel |
| Rich Dad Poor Dad (मराठी अनुवाद) | Robert Kiyosaki |
📅 मासिक बजेट रिव्ह्यू कसं करावं? – ५ उपाय
- महिन्याच्या सुरुवातीला बजेट तयार करा
- आठवड्यातून एकदा खर्च तपासा
- महिन्याच्या शेवटी तुलना करा – बजेट VS खर्च
- जिथे जास्त खर्च झाला तिथे पुढच्या महिन्यात कट करा
- बचतीचं प्रमाण वाढवा
🧘 फायनान्शियल फ्रिडमचा पाया म्हणजे शिस्त!
शिस्तीने बजेट केल्यास:
✔️ वयाच्या ३० व्या वर्षी आर्थिक स्वावलंबन
✔️ स्वतःचं घर, कार घेण्याची क्षमता
✔️ कर्जमुक्त जीवनशैली
✔️ सुरक्षित भविष्य
✨ निष्कर्ष: मासिक खर्च नियोजनातून आर्थिक स्वातंत्र्य
पगार मिळणं म्हणजे केवळ खर्च करणं नाही.
तो एक संधी आहे – भविष्यासाठी आर्थिक पाया रचण्याची!
आजपासून सुरुवात करा – थोड्याफार रकमेपासून!
“थेंब थेंब तळे साचे.”
📣 Call to Action
👉 “आजच तुमचं पगाराचे नियोजन सुरू करा आणि पगाराचा जास्तीत जास्त फायदा मिळवा.”
बचत कशी करावी.
Google Sheets, डायरी किंवा अ‍ॅपमध्ये तुमचे मासिक खर्च लिहा.
नियम:
- ५०% – गरजेचे
- ३०% – मजेचे
- २०% – बचत
महिन्याच्या शेवटी वाचवलेले पैसे बघून समाधान मिळेल!
🙏 शेवटची गोष्ट…
हा लेख उपयोगी वाटला का?
👇 कॉमेंट करा, मित्रांना शेअर करा आणि तुमचं स्वतःचं बजेट सुरू करा.
मासिक खर्च नियोजन
Download free planing template
4coyi3